تبیین الگوی رفتاری سازمان با استفاده از مفاهیم تئوری پیچیدگی

هدف اصلی این پژوهش، تبیین الگوی رفتار پویای سازمان برای درک چگونگی تنظیم روابط موثر بر پویایی های رفتار سازمان بوده و دسترسی به آن در دو سطح مدل سازی به منظور شبیه سازی رفتار و نیز تأیید مدل از طریق داده برگرفته از واقعیت بررسی شده است. از آنجا که شبیه سازی در فضایی مابین نظم و تصادف انجام شده، ابتدا مدل نظری بر پایه مفاهیم تئوری های سازمان و علم پیچیدگی طراحی و سپس با بهره گیری از روش مدل سازی عامل محور ، به عنوان یکی از روش های مدل سازی در علم پیچیدگی، پویایی های رفتاری سازمان در قالب نقشه ای علّی ارائه و رفتار سازمان شبیه سازی شده است. در مرحله ای دیگر برای آزمون رابطه بین متغیرهای مدل نظری و تأیید رفتار شبیه سازی شده، از مدل معادلات ساختاری و داده های برگرفته از 147 شرکت به عنوان نمونه، استفاده شده است. در کنار مدل معادلات ساختاری با بهره گیری از روش کیفی تحلیل محتوا نیز ویژگی-های رفتار شبیه سازی شده بررسی شده است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که اگر در طراحی سازمان، آن را سازمان پیچیده تطبیقی در نظر گیریم؛ قابلیت تطبیق و انعطاف پذیری سازمان در مواجهه با پدیده های موثر داخل و خارج سازمان افزایش میابد. از مقایسه رفتار شبیه سازی شده و مدل معادلات ساختاری و نیز نتایج حاصل از تحلیل محتوا به روش آنتروپی شانون، الگو مدار بودن رفتار سازمان، طی زمان، با توجه به وضعیت محیط داخلی و خارجی سازمان اثبات شده و نتایج حاصل از شبیه سازی، بیانگر آن است که هر چند در مقاطع زمانی کوتاه مدت، رفتار سازمان به ظاهر پیچیده، نامنظم و غیرقابل پیش بینی است؛ اما در بلند مدت از الگوی چرخه محدود تبعیت می کند و راهبرد سیاسی به عنوان رباینده بر شکل گیری الگوی فراکتالی چرخه محدود موثر است. الگو مدار بودن رفتار سازمان به عنوان نتیجه اصلی این مطالعه، هم حاصل عملکرد شدت تناوبی سه راهبرد فنی، سیاسی و فرهنگی و هم ظهور قدرتمندتر راهبرد سیاسی در مقایسه با دو راهبرد دیگر است. با توجه به نتایج این پژوهش و بدست آمدن الگوی کلی رفتار سازمان، از یک طرف به منظور حفظ بقا و بهبود عملکرد سازمان ضرورت بررسی سازمان ها به مانند سامانه های پیچیده تطابقی نمایان گشته و از طرف دیگر امکان آسیب شناسی رفتار سازمان در هر مقطع زمانی فراهم میاید. بنابراین، با نظر به الگوی به دست آمده، سازمان ها به جای آنکه دغدغه چگونگی تنظیم ساختار داشته باشند؛ می توانند با توجه به الگوی رفتاری سازمان، با تمرکز بر رباینده، زمان ظهور و نیز نحوه اثر گذاری آن، طرح سازمان را اصلاح و زمینه بروز رفتار مطلوب را فراهم آورند.